Ülkemiz Avrupa Birliğine üyelik sürecindeki bir ülke olarak, AB tarafından aday ülkelere verilen desteklerden faydalanabilmektedir. AB Destekli Bölgesel Kalkınma Programları Hibe Programı Uygulama Mekanizması ve Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Programı, bilgi amacıyla hazırlanan bu dokümanın “Kurum/Kuruluşlar Tarafından KOBİ’lere ve Diğer Yararlanıcılara Sağlanan Destekler” başlıklı 3. bölümünde; AB Katılım Öncesi Aracı Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD) ise “Tarımsal Destekler” başlıklı 4. bölümünde ele alındığı için, bu bölümde sadece AB Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA) anlatılacaktır.
AB Katılım Öncesi Mali Yardımı (IPA) />
Avrupa Komisyonu, 2007–2013 yılları arasında aday ülkelere yapacağı mali yardımların çerçevesini belirlemek üzere yeni bir düzenlemeye giderek daha önceden farklı programlar altında yürütülen mali yardımları, Katılım Öncesi Mali Araç (IPA) başlıklı tek bir program altında düzenlenmiştir. Söz konusu yeni düzenleme ile AB, aday ülkeleri tam üyeliğe hazırlamayı amaçlamaktadır.
AB’nin ülkemize yaptığı mali yardımlar çerçevesinde yürütülen projelerin programlanması konusunda Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT); ihale edilmesi, sözleşmeye bağlanması ve yürütülmesi konusunda ise Hazine’ye bağlı bir birim olarak faaliyet gösteren Merkezi Finans ve İhale Birimi görev yapmaktadır.
IPA’nın beş bileşeni bulunmaktadır. Bunlar;
(1) Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi: Bu bileşenle, AB müktesebatının benimsenmesi, politik ve ekonomik kriterlerin yerine getirilebilmesi amacıyla kurumların kapasitelerinin artırılması, ilgili birimler arasında koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
(2) Bölgesel ve Sınır Ötesi İş birliği: Bu bileşen altında, Avrupa’nın iç sınırları arasındaki işbirliği kastedilmekte olup, AB ülkelerinin 3. ülkelerle olan sınır ilişkileri ise kapsam dışında tutulmaktadır. Çeşitli projeler aracılığı ile AB’nin sınırdaş ülkeleri arasında işbirliğinin geliştirilmesi, sınır bölgelerinde istikrarlı ve sürdürülebilir ekonomik ile sosyal kalkınmanın sağlanması, çevre, halk sağlığı ve organize suç örgütlerine karşı mücadele konusunda işbirliği yapılması, etkin ve güvenli sınırlar oluşturulması amaçlanmaktadır.
(3) Bölgesel Kalkınma: Bu bileşen ile aday ülkelerin, bölgeleri arasındaki gelişmişlik farklılıklarını gidererek özellikle ulaştırma ile çevre alanında projeler geliştirmeleri amaçlanmaktadır.
(4) İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: Bu bileşenle, aday ülkeleri Avrupa İstihdam Stratejisi ve Lizbon Stratejisi kapsamında Avrupa Sosyal Fonuna hazırlamak, bu amaçla uygun yapılar ile sistemleri kurmak amaçlanmakta olup, tüm bu çalışmalarda Topluluğun istihdam, kadın–erkek eşitliği, sosyal içerme ve eğitim alanındaki ilkelerinin gözetilmesi öngörülmektedir.
Bu bileşen altında finanse edilebilecek faaliyetler,
- İşgücü piyasası kurumlarının modernize edilmesi; istihdam piyasasına erişimin artırılması, aktif ve koruyucu politika önlemleri ile kadınların işgücüne katılımının teşvik edilmesi,
- İstihdamın artırılmasına yönelik faaliyetler
- Genç işsizliğinin azaltılmasına yönelik önlemler
- Hayat boyu öğrenme, girişimciliğin geliştirilmesi ve yeniden yapılanma çerçevesinde hizmet sektörüne destek sağlamak yolu ile çalışanların ve işletmelerin uyum yeteneklerini artırılması,
- Dezavantajlı kişilerin/grupların sosyal bütünleşmelerinin sağlanması ve işgücüne katılımda ayrımcılığın önlenmesi,
- İstihdam ve sosyal bütünleşme alanında işbirliğinin ve bilgi ağlarının geliştirilmesi,
- Eğitimde reformu ve yüksek katılımı teşvik ederek insan kaynaklarına yapılan yatırımın artırılması,
- İstihdam ve sosyal alanda, kamu idarelerinin, kamu hizmetlerinin, sosyal ortakların ve sivil toplum örgütlerinin kuvvetlendirilmesi ve idari kapasitelerinin artırılmasıdır.
(5) Kırsal Kalkınma: Bu bileşen altında, tarımsal işletmelere destek verilmesi, tarımsal mamullerin işlenmesi/pazarlanması, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve üretici birliklerine teknik destek verilmesi amaçlanmaktadır.
- Mevzuat Uyumu Kamu Yönetimi Reformu
- Adalet ve İçişleri Reformları Sivil Toplumun Geliştirilmesi
- Mali kontrol Çevre politikaları
- Eğitim reformu
- Kurumsal Yapılanma
- Sınırötesi İşbirliği
- Uluslararası ve Bölgelerarası işbirliği
- Bölgesel ve Sınırötesi İşbirliği
- Ulaştırma Altyapısı Sağlık Altyapısı
- Çevre Altyapısı KOBİ’lere Destek
- Enerji Altyapısı Eğitim Altyapısı
- Bölgesel kalkınma
- İstihdamın artırılması Mesleki Eğitim
- İstihdam Kalitesinin Artırılması Sosyal dışlanmayla mücadele
- İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi
- Tarımsal İşletmelere Destek
- Tarımsal Mamullerin İşlenmesi ve Pazarlanması
- Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi
- Üretici Birliklerine Teknik Destek
IPA Katılım Öncesi Yardım Aracı Bileşenleri Kapsamındaki Konular
Yeni dönemde programlamaya ilişkin sorumluluklar, program otoritesi olarak atanan Bakanlıklara devredilmiş olup, “Bölgesel Rekabet Edebilirlik” alanında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, “Çevre” alanında Çevre ve Orman Bakanlığı, “Ulaştırma” alanında Ulaştırma Bakanlığı ile “İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi” alanında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sorumlu bakanlıklar olarak belirlenmiştir. Uygulamaya ilişkin olarak kurulması gereken birimler içinse bir geçiş dönemi öngörülmekte ve bu süreçte MFİB’inin söz konusu görevi yürütmeye devam etmesi, ilgili bakanlıkların kurulacak olan birimlerine yeterli kapasite oluşturulduktan sonra bir yetki devri yapılması planlanmaktadır (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Katılım Öncesi Mali Yardım – IPA).